Հոգե-մտաւոր

ՊՌՈՇԵԱՆԸ

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Այսօր մեծանուն գրողներէն Պերճ Պռոշեանի ծննդեան 187 ամեակն է. գրող՝ որ ժամանակին իր յատուկ տեղը ունեցած է հայ գրականութեան մէջ. շատերու կողմէ սիրուած, սակայն իր քաղաքական համոզումներուն պատճառով բազմաթիւ քննադատութեանց արժանացած:

ՍՓԻՒՌՔԻ ՄԻՕՐԵԱՅ ՎԱՐԺԱՐԱՆՆԵՐԸ

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Սփիւռքի տարածքին եկեղեցին, կուսակցութիւններն ու բարեգործական կառոյցները ամէն ջանք ի գործ դրին շրջաններու մէջ հայկական վարժարաններ ստեղծելու եւ այդ վարժարաններուն միջոցով օտարութեան մէջ ապրող հայուն հայեցի դաստիարակութիւն ջամբելու համար, սակայն կարելի չեղաւ բոլոր գաղութներուն մէջ հայկական վարժարաններ ունենալ. անոնք փորձեցին դպրոցները հիմնել հոն՝ ուր հայութեան թիւը շատ է. շատ մը շրջաններ ցաւ ի սիրտ զրկուեցան այդ առաւելութենէն եւ մնացին առանց հայկական վարժարանի:

ՆԵՐԵԼ ԸՆԿԵՐՈՋ

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

«Ան որ վրէժի կը ձգտի՝ երկու գերեզման կը փորէ», կ՚ըսէ չինական ժողովրդական իմաստութեան ասոյթը։ Արդարեւ, յանցանքը ներել խաղաղութիւն հաստատել՝ ներողին ալ, ներուողին համար ալ խղճի հանգստութիւն է, քանի որ վրէժի զգացումը երկուստեք վնասակար եւ քանդիչ, կործանիչ զգացում մըն է։

ԴԱՐՁԵԱԼ ԱՀԱԶԱՆԳ ՄԸ

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Մօտաւորապէս հինգ ամիս առաջ՝ ուրբաթ, 12 յունուար 2024 թուականին, ԺԱՄԱՆԱԿ-ի մեր սիւնակին մէջ գրեցինք «Համազգային ահազանգ» խորագրեալ յօդուած մը. այդ յօդուածը դժբախտ կանխատեսումն էր մերօրեայ կացութեան. առաջին հերթին պէտք է յստակ ըլլայ, որ եկեղեցւոյ եւ պետականութեան միջեւ եղած կռփամարտը Բագրատ Եպիսկոպոս Գալսեանեանի ընդդիմութենէն վերջ չէ՛ որ սկիզբ առաւ. աւելի քան երբեք յստակ էր, որ պետութիւնը ամէն ջանք ի գործ կը դնէր չէզոքացնելու համար Հայ Առաքելական Եկեղեցին եւ Բագրատ Եպիսկոպոսի շարժումը դրդապատճառ եղաւ, որպէսզի պետութիւնը ի գործ դնէ իր երկարամեայ չէզոքացման նախագիծը:

ՈՒՐԻՇՆԵՐԸ ԴԱՏԵԼ

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

«Մի՛ դատէք, որպէսզի չդատուիք։ Քանզի ի՛նչ դատաստանով որ դատէք, անով պիտի դատուիք եւ ի՛նչ չափով որ չափէք անով պիտի չափուի ձեզի». (ՄԱՏԹ. Է 1-2)։ Յիսուս, այս խօսքերով կը մատնանշէ մարդկային յայտնի եւ ընդհանուր մէկ տկարութիւն։

ԱՆԻՄՍԱՍՏ ՊԱՅՔԱՐ՝ ՆՈՅՆ ՀԵՌԱՆԿԱՐՈՎ

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Մեր թուականէն 120 տարիներ առաջ՝ 1904 թուականին «Արեւելեան Մամուլ»ին մէջ հայ մեծագոյն մանկավարժներէն Ռեթէոս Պէրպէրեան կը գրէր անձի մը մասին՝ որ ունէր մտաւորականի բոլո՛ր արժանիքները. անձ մը՝ որ թէ՛ գրող էր եւ թէ բանասէր, թէ՛ մանկավարժ եւ թէ պատմագէտ, հրապարակախօս. փիլիսոփայ մը պարզապէս:

ԸՆՏԱՆԻՔԸ՝ ՈՐՊԷՍ ՄԻՈՒԹԻՒՆ

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Մարդկային պատմութեան մէջ՝ հեթանոսական շրջանին թէ՛ քաղաքակիրթ եւ թէ ոչ-քաղաքակիրթ ժողովուրդներու-ազգերու մէջ «ընտանիք»ը կը ներկայացնէր աւելի կամ նուազ չափով «առանձին փոքրիկ պետութիւն» մը՝ ուր բոլոր ընտանիքի գործերը կը կառավարուէր ընտանիքի անդամներէն աւագագոյնինի կողմէ՝ պապը կամ հայրը, իբրեւ պետ կամ գլուխ, եզակի կամքով եւ իշխանութեամբ։

ՕՏԱՐԱՆԱԼՈՒ ՀԱԿԱՄԷՏ ԵՆՔ

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Մերօրեայ հայը անցեալին հայերէն ինչո՞վ կը տարբերի. այս մէկը լուրջ վերլուծութեան խնդիր է, սակայն աւելի քան պարզ է, որ մերօրեայ հայը աւելի նուազ հայ է՝ քան անցեալի հայը. սակայն զաւեշտալի ճշմարտութեամբ մը, մերօրեայ հայը շա՛տ աւելի հայ է՝ քան վաղուան հայը:

Էջեր