Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Նշա­նադ­րու­թիւն» ը­սե­լով կը հասկ­ցուի պսա­կուե­լէ ա­ռաջ եր­կու կող­մի հա­մա­ձայ­նու­թեամբ կա­յա­ցած վճի­ռը՝ ո­րուն մի­ջո­ցով կը յայ­տա­րա­րուի ոե­ւէ մէկ աղջ­կան նշա­նուած ըլ­լա­լը՝ տղա­յի մը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

9 Սեպ­տեմ­բեր 1715 թուա­կա­նին, 37 տա­րե­կան Յով­հան­նէս Կո­լոտ (Բա­ղի­շե­ցի) վար­դա­պե­տը Պատ­րիարք դար­ձաւ, եւ այս իշ­խա­նու­թիւ­նը վա­րեց քա­ռորդ դա­րէն ա­ւե­լի՝ մին­չեւ 13 Փետ­րուար 1741 թուա­կա­նը։ Պատ­րիար­քու­թեան ան­մի­ջա­պէս յա­ջորդ օ­րը, ան Ե­րու­սա­ղէ­մի Պատ­րիարք հռչա­կեց իր դա­սա­կից Գրի­գոր Վար­դա­պե­տը՝ ո­րով այս եր­կու ա­թոռ­նե­րը բա­ժա­նուե­ցան եւ այ­նու­հե­տեւ այ­լեւս չմիա­ցան մէկ ան­ձի մէջ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

​Գա­րո՜ւն է այ­լեւս… ա­հա­ւա­սիկ բո­լորս կը վկա­յենք բնու­թեան վե­րա­կեն­դա­նու­թեան՝ թէ ի՛նչ­պէս ձմե­ռուան ձիւ­նը հա­լե­ցաւ, ծա­ղիկ­ներ ծլե­ցին, ծա­ռե­րը ծաղ­կե­ցան, դաշ­տեր կա­նա­չով պա­տուե­ցան, դաշ­տե­րու մէջ ծա­ղիկ­ներ բա­ցուե­ցան, եւ գա­րու­նը ե­կաւ ա­մէ­նու­րեք։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մեր սի­րե­լի՜ ըն­թեր­ցող բա­րե­կամ­նե­րը պի­տի յի­շեն՝ 9 Սեպ­տեմ­բեր 2015 թուա­կիր «ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ»ի այս սիւ­նակ­նե­րուն մէջ անդ­րա­դար­ձած էինք «ապ­շե­ցու­ցիչ դատ»ի մը, նոյն խո­րագ­րով։ Հա­կիրճ ակ­նարկ մը նե­տենք այդ գրու­թեան, որ պատ­մուածք մըն էր։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ինչ­պէս ա­ւե­լի ա­ռաջ ը­սինք, Մեծ պահ­քի կի­րա­կի­նե­րու շար­քին նման՝ յի­նանց շրջա­նին ալ կա՛յ կի­րա­կի­նե­րու շարք մը՝ ըստ Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ տօ­նա­ցոյ­ցին։ Այս շար­քին չոր­րորդ Կի­րա­կին կը կո­չուի «Կար­միր Կի­րա­կի»։­

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Եր­բեք խոր­հա՞ծ էք Աս­տու­ծոյ յա­ւի­տե­նա­կա­նու­թեան վրայ. այն ճշմար­տու­թեան մա­սին՝ որ ան­փո­փոխ է եւ մշտնջե­նա­ւոր։ Ար­դա­րեւ մարդ­կա­յին մտքի ըմբռ­նո­ղա­կան կա­րո­ղու­թիւ­նը սահ­մա­նա­ւոր է։ Ան կը կար­ծէ հասկ­նալ եւ ըմբռ­նել ի­րա­կա­նու­թիւն­նե­րը, բայց հա­զիւ մէկ մա­սը միայն կրնայ ի­մա­նալ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Ով որ ծա­րաւ է՝ թող ին­ծի գայ եւ խմէ։ Ով որ ին­ծի կը հա­ւա­տայ, ինչ­պէս Սուրբ Գիր­քը կ՚ը­սէ.- Ա­նոր սիր­տէն կեն­սա­տու ջու­րի գե­տեր պի­տի բղխին» (ՅՈՎՀ. Է 37)։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ու­շադ­րու­թիւն ը­րա՞ծ էք սի­րե­լի՜ բա­րե­կամ­ներ, մար­դիկ ընդ­հան­րա­պէս, կեան­քին ար­ժէ­քը կը տես­նեն «քա­նա­կու­թեան» մէջ՝ ե­թէ ո­րե­ւէ բան շատ է, տա­րա­ծուած է, բազ­մա­թիւ է, ճոխ է, ա­պա ու­րեմն ան մեծ ար­ժէք կը ներ­կա­յաց­նէ, իսկ ե­թէ քիչ է, չա­փա­ւոր է, պարզ է, հա­մեստ ե­րե­ւոյթ մը կը պար­զէ՝ ա­նի­կա այն­քան ար­ժէք չի ներ­կա­յաց­ներ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Սա ա­նու­րա­նա­լի ի­րո­ղու­թիւն մըն է, թէ պատ­մու­թեան մէջ «ծի­սա­կան վէ­ճեր» պա­տա­հած են Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ, ինչ­պէս կը վկա­յեն պատ­մա­կան զա­նա­զան ի­րա­դար­ձու­թիւն­ներ։ Ար­դա­րեւ հար­ցը զուտ կրօ­նա­կան մար­զի մէջ տես­նել սխա՛լ է, քա­նի որ ան ա­ւե­լի ըն­դար­ձակ գետ­նի վրայ՝ ըն­կե­րա­յին փոխ­յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու մա­կար­դա­կով պէտք է դի­տել եւ ըստ այնմ ու­սում­նա­սի­րել։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Ան­հա­տա­կա­նու­թիւն» իր լայն ա­ռու­մով կը նշա­նա­կէ՝ անձ­նա­կա­նու­թիւն, ինք­նու­թիւն, իսկ ա­ւե­լի սեղմ ի­մաս­տով՝ զօ­րա­ւոր նկա­րա­գիր։ Ան­հա­տա­կա­նու­թիւ­նը ան­ձին ինքն է՝ ի­րեն սե­փա­կան յատ­կու­թիւն­նե­րով ու ե­րե­սով, ան­հա­տա­կա­նու­թիւ­նը այս ի­մաս­տով ա՛յն է՝ ի՛նչ որ ան­ձին կը վե­րա­բե­րի, իւ­րա­յա­տուկ է եւ ե­զա­կա՛ն։