Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Մարդիկ յաճախ սա հարցումը կը հարցնեն երբ իրենց փորձանք մը, պատուհաս մը պատահի. «Ինչո՞ւ ինծի…»։ Բայց ո՛չ ոք բացառութիւն է այս աշխարհի վրայ։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Պէտք է ընդունիլ, որ կեանքի մէջ «բախտ»ը որոշ տեղ մը ունի՝ մանաւանդ գրականութեան պարագային, որովհետեւ շատ անգամ գրողը իր մտաւոր կարողութենէն աւելի «բախտ»ն է, որ կենդանի կը պահէ. գուցէ մահն ու հիւանդութիւնը եւս տեղ մը «բախտաւորութիւն» կարելի է նկատել։

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

«Suam habet fortuna rationem»։ (Titus Petronius. «Satyricon»)։ Դիպուածը՝ պատահականութիւնը պատճա՛ռ ունի։ Այս կը նշանակէ, որ եթէ արդիւնք մը կայ՝ անիկա անպայման պատճառ մը ունի, եւ ասիկա դրական գիտութեան անհերքելի սկզբունքն է. մանաւանդ բնագիտական օրէնքներու մէջ այս «պատճառ-արդիւնք» սկզբունքը աւելի եւս զգալի եւ կիրարկելի է։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Մեր հայ գրականութեան ու պատմութեան մէջ նոյն անունները լսելէն այլեւս տեղ մը ձանձրացանք։ Իրականութեան մէջ հասած է տեղ, որ այլեւս չենք ուզեր լսել Սիամանթօ, Մեծարենց, Դուրեան եւ այլոց անունները. ո՛չ թէ անոր համար, որ կասկած ունինք անոնց մեծութիւն ըլլալուն (քա՜ւ լիցի), այլ պարզապէս այն պատճառով, որ կը հաւատանք, թէ հայ ժողովուրդը ունի տակաւին շա՜տ այլ մեծութիւններ՝ որոնք ձգուած են շուքի տակ եւ ամէն ջանք ի գործ կը դնենք զանոնք մէկ առ մէկ բացայայտելու եւ մերօրեայ ընթերցողներուն ներկայացնելու:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Հակառակ որ իմ սկզբունքներուս հակառակ է, այսօր կը փափաքիմ իմ անձնական փորձառութիւններէս բաժին մը բաժնել, դուք՝ իմ սիրելի՜ ընթերցող բարեկամներուս հետ։ Երբ տարիներ առաջ շրջանաւարտ եղած էի լիսէէն՝ գրել փորձեցի, հետեւելով մեծ հօրս, հօրս. բայց հայրս վերապահութեամբ մօտեցաւ իմ փափաքիս, ըսելով, որ գրելը ծանր պատասխանատուութիւն պահանջող գործ մըն է եւ պէտք է բծախնդիր ըլլալ այդ մասին։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Սուտը մարդկային պատմութենէն թէեւ անբաժան, եղած է ամէն ժամանակներու ամենէն ատելի երեւոյթը. հին փիլիսոփաներէն Պղատոն այդ ատելութիւնը կ՚ամփոփէ հետեւեալ տողերուն մէջ. «Սուտը ինքնին ատելի է թէ՛ Աստուածներու եւ թէ մարդոց կողմէ»:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Քրիստոնէութեան մէջ շատ կանուխէն Խաչը գերազանց յարգանքի մը առարկայ եղաւ։ Անիկա՝ գերիներու տանջանքի գործիք մը ըլլալէն դադրեցաւ ա՛յն օրէն, երբ իր վրայէն խեղճ հալածուած մը, մարդկութեան փրկութեան համար ինքնազոհ մը, Աստուած մը կը կտակէր աշխարհի։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Մարդկային պատմութեան ընթացքին խաբէութիւնն ու սուտը ունեցած է իր կեդրոնական ու կարեւոր տեղը՝ ո՛չ միայն որպէս վատ երեւոյթ, այլ գործիք՝ գոյատեւելու, պաշտպանելու շահերը: Սուտի գոյութիւնը հին է այնքան՝ ինչքան մարդկային պատմութիւնը.

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

«Ուրեմն, ով որ իմ այս խօսքերս կը լսէ եւ կը գործադրէ զանոնք, պիտի նմանի այն իմաստուն մարդուն՝ որ իր տունը ժայռի վրայ կը շինէ». (ՄԱՏԹ. Է 24)։ «Եւ այն մեծ ու ահագին եւ խայթող օձերով եւ կարիճներով լեցուն, չոր եւ անջուր անապատին մէջ քեզ պտըտցուց եւ քեզի ապառաժէն ջուր հանեց». (Բ ՕՐՆ. Ը 15)։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Խօսակցական կատակներու ժամանակ վստահաբար լսած ենք «Հոնոլուլու» դարձուածքը, որովհետեւ Հոնոլուլուն հայութեան համար հեռու է այնքան՝ ինչքան արեւը երկիր մոլորակէն. սակայն ճշմարտութիւնը այդքան այլ այդպէս չէ. այսօր Հոնոլուլուի թանգարանին մէջ տեղ կը գտնէ ստեղծագործութիւնները հայու մը, որուն մասին գրեթէ շատ քիչ բան գիտենք: