ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Գոյաբանութիւնը՝ «ontologie», գոյութեան էութիւնը ուսումնասիրող գիտութեան բաժի՛նն է։ Արդարեւ, լուսամիտ, լայնախոհ եւ յառաջադէմ վիճակի վերածող եւ բոլոր գիտութիւններու առաջնորդող գիտութիւնը «métaphysique»՝ բնազանցութի՛ւնն է։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Կ՚ուզեմ որպէս հանդիսատես հեռուէն դիտել ընդհանրապէս բոլոր աշխարհին եւ մասնաւորաբար Հայաստանի մէջ տեղի ունեցած քաոսը, ուր «շունը տիրոջ չի՛ ճանչնար». ընդհանուր անհասկնալի վիճակ մը պարզապէս թէ՛ ազգային, թէ՛ քաղաքական եւ թէ հոգեւոր գետնի վրայ. մէկ կողմէն ականատես կ՚ըլլանք, թէ ինչպէս մեր յաղթուած քաղաքական գործիչներն ու ղեկավարները իրենց մահամերձ ու խայտառակ վիճակը ծածկելով կը փորձեն ներկայացնել «յաղթական» իշխանութիւն մը, անտես առնելով թշուառութեան մէջ գտնուող բազմաթիւ գաղթականները. միւս կողմէ կը տեսնենք, թէ հոծ բազմութիւն մը, Հայ Առաքելական Եկեղեցւոյ գլխաւորութեամբ կը պայքարի ու կ՚ընդդիմանայ ներկայ իշխանութիւններուն, հակառակ Աստուածաշնչական այն խօսքին, որուն համաձայն «որ հակառակ կայ իշխանութեանն, Աստուծոյ հրամանին հակառակ կայ» (Հռ 13.2):
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Յիշելու եւ մոռնալու մասին խորհրդածելէ առաջ, ըսենք որ յիշելը՝ մոռցած ըլլալը կերպով մը խոստովանիլ կը նշանակէ։ Շատ հասկնալի է, որ մոռցուածը կը յիշուի, եւ այն՝ որ չէ մոռցուած յիշել անիմաստ է։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Կ՚ուզեմ ամենայն գարշանքով ու նողկանքով ԹՔԵԼ Հայաստանի Հանրապետութեան Մարդու իրաւունքներու պաշտպանութեան, ինչպէս նաեւ բոլոր անոնց երեսին՝ որոնք «մարդու իրաւունքներ» պաշտպանել կեղծել կը փորձեն ու այդ արդարութիւնը միայն իրենց գրպանները մուտք գործած գումարի քանակով կը չափեն. թքել բոլո՛ր անոնց վրայ, որոնք «Արդարութեան» անուան տակ իրենց անարդարութիւններուն համար կը վարձատրուին:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
«Կեանքը պայքա՛ր է», կ՚ըսուի, իրա՛ւ է, բայց մարդիկ ասիկա սխալ կը հասկնան, կը չափազանցեն խօսքին մեկնաբանութիւնը եւ կը սկսին պայքարիլ իրարու հետ եւ կը կռուին։ Կռիւը մարդկութեան սովորական ապրելակերպը եւ ընթացքը դարձած է։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Ահաւասիկ այսպիսով վերջ կը գտնէ Խրիմեան Հայրիկի «Դրախտի ընտանիք» աշխատութիւնը, որ աւելի քան 150 տարուան հնութիւն ունենալով հանդերձ կը շարունակէ մարմնաւորել տիպար հայ ընտանիքը, հայ հայրն ու մայրը, հայ հաւատացեալը, ինչպէս նաեւ հասուն ու հայասէր հայ երիտասարդը. աւելի քան երբեք վստահ ենք, որ այս աշխատութիւնը, ինչպէս նաեւ Խրիմեան Հայրիկի անունը պիտի շարունակէ ապրիլ դարեր շարունակ. ցաւ ի սիրտ, մեր նոր սերունդը չի՛ գիտեր, թէ իրականութեան մէջ ո՛վ է Խրիմեան Հայրիկ. որպէս մեծութիւն գիտեն անոր անունը, աղօտ ձեւով գիտեն շերեփի մը պատմութիւնը եւ վերջ:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Սա, անուրանալի իրողութիւն մըն է, որ կեանքը անիմանալի անակնկալներով եւ անհամար հաւանականութիւններով լեցուն ընթացք մըն է։ Մարդ որքան ալ ծրագրէ որեւէ բան, պէ՛տք է որ խուսափի վճռական ըլլալէ։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Հայրիկ կ՚ուզէ, որ մեր մարդկային կեանքին մէջ մեծ դաս մը ըլլայ Նոյի պատմութիւնը, որովհետեւ մարդը քանդող մեծագոյն պատուհասը իր անառակ ու զեղխ կեանքն է. այդ զեղխ կեանքն է որ մարդը կ՚անբախտացնէ եւ թշուառութեան կը հասցնէ եւ մինչեւ իսկ հացի կարօտ կը դարձնէ. Հայրիկի համոզումով՝ նոյնիսկ ամուսնական կեանքը քանդողը այդ զեղխ ընթացքն է:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Մարդ միշտ փառք կը փնտռէ, քանի որ ան կը սիրէ փառաւորուիլ։ Բայց որքան հետաքրքրական է որ ան այդ փառքը կը սպասէ իր նմաններէն, այսինքն ուրիշ մարդոցմէ։ Հապա որմէ՞ պէտք է ստանալ, անոր մասին չի խորհիր, քանի որ ան կ՚ուզէ փառքը վայելել դարձեալ մարդոց մէջ։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Աշխարհիս մէջ մարդ արարածին վիճակը մի՛շտ եղած է անստոյգ եւ անհաստատ. մեծատուն հարուստը յանկարծ դարձած է թշուառ աղքատ մը, իսկ անդին թշուառ մը՝ մեծահարուստ. առողջ ու կարող մարդը յանկարծական դարձած է հիւանդ ու անկարող, իսկ հիւանդ մը՝ յանկարծ առողջանալով վերատիրացած է իր ուժերուն. այս անկայուն վիճակն ու մարդկային կեանքի վերիվայրումները նկատի ունենալով Հայրիկ իր «Դրախտի ընտանիք» աշխատութեան 18-րդ գլուխը կը կոչէ «Փոփոխութիւն ընտանեկան վիճակին անկումն եւ բարգաւաճումն»:
