Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Որեւէ հրաւէր քաղաքավարական արարք մըն է, իսկ հրաւէրին ընդառաջել, սիրով ընդունիլ՝ բարեկամական արտայայտութիւն մըն է եւ նաեւ՝ մտերմութեան նշանակ։ Իսկ եթէ բանաւոր պատճառով մը կարելի պիտի չըլլայ ընդառաջել հրաւէրին, պատշաճ կերպով մը պատասխանել՝ կենցաղագիտութեան հա՛րց։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ամրան պայծառ արեւը վկայ մըն է յաւիտենականութեան։ Այն արեւը՝ որ մարդոց գլխուն վրայ կը փայլի, կը փայլէր աշխարհի սկիզբէն ի վեր, երբ Ադամ եւ Եւա իրենց դրախտային երանութեան մէջ՝ դեռ իրարու երես չէին նայած, շլացան այդ նոյն արեւէն։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ներքին խաղաղութիւն ունենալ, ներքին խաղաղութեամբ ապրիլ կեանքը՝ ամենամեծ հարստութիւնն է մարդուս համար։ Արդարեւ, յաճախ կը հարցնեն՝ թէ մարդ եթէ նոյնիսկ կատարելապէս առողջ ըլլայ, մարմնապէս, բայց ներքին խաղաղութիւն չունենայ, կրնա՞յ երջանիկ ըլլալ եւ կրնա՞յ կատարեալ նկատել ինքզի՛նք։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Տէ­րո­յենց 1868-ին հրա­տա­րա­կած է «Ի­րա­ւա­խոհ­ներ»ուն Ա. հա­տո­րը՝ ուր քննա­դա­տեց Հ. Յով­սէփ Գա­թըր­ճեա­նի «Հիմ­նա­կան Տար­բե­րու­թիւն» գիր­քը։
Միակ ա­ռա­ջին այլ շա­րու­նա­կե­լի տետ­րով մը պա­տաս­խա­նեց ա­սոր Հ. Յով­սէփ Գա­թըր­ճեան՝ տեղ մը ի հար­կէ ա­նա­չառ պա­տուադ­րու­թեամբ մը ա­նուա­նե­լով Տէ­րո­յեն­ցը «Կա­թո­լիկ Ե­կե­ղե­ցիէն դուրս միա՛կ հա­յը, որ ցարդ մնա­ցած է ան­հա­ւա­սա­րե­լի՝ Հռո­մէա­կան եւ Ա­րե­ւե­լեան Ե­կե­ղե­ցի­նե­րուն պատ­մա­կան հմտու­թիւն­նե­րուն մէջ»։ 

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

19-րդ դարու բազմահմուտ անձնաւորութիւնը՝ Յովհաննէս Պրուսացի Տէր Կարապետեան Տէրոյենց, ծնած է 1801 օգոստոս 7-ին Պրուսայի մէջ։ Իր նախնական ուսումը ստացաւ Պրուսայի մէջ՝ Գարագոչ Պօղոս եպիսկոպոսի խստակրօն առաջնորդութեան ատեն, ապա երթեւեկելով քաղաքին իտալական հիւպատոսարանը՝ ուսանեցաւ ինքնաշխատութեամբ իտալերէն ալ, ինչպէս քիչ ետքը յունարէն, լատիներէն, գերմաներէն, արաբերէն եւ պարսկերէն՝ յաճախելով հմուտ յոյներու եւ օտար գիտուններու քով։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Մեծահարուստ մարդ մը կար, որ բեհեզ եւ ծիրանի հագուստներ կը հագնէր եւ ամէն օր փառաւոր խնջոյք կ՚ընէր» (ՂՈՒԿ. ԺԶ 19)։ Քրիստոս, «մեծահարուստ» մը կը ներկայացնէ այս լակոնական տողերով։ Եւ երբ կը կարդանք այս աւետարանական հատուածը, կը հարցնենք, թէ ինչի՛ մէջ կը կայանայ ճշմարիտ «հարստութիւն»ը, քանի որ Քրիստոսի համաձայն. «մարդուս ստացուածքներուն առատութենէն կախեալ չէ իր կեանքը» (ՂՈՒԿ. ԺԲ 15)։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Հիւլէական ուժի գիւտին հեղինակները, կրնա՞ն արդեօք լուծել պարզ հունտի մը բարդ եւ անիմանալի ուժին խորհրդաւոր գործելակերպը, գաղտնիքը, եւ բացատրել, թէ ինչպէ՛ս կը տարբերին հետեւանքները երբ պատճառները նոյն են. լոյսը, հողը եւ ջուրը…։ Հրա՜շք մը՝ որուն պարզաբանութիւնը բաւական դժուար է մարդկային մտքին համար։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Խոնարհութիւնը առաքինութիւն մըն է, որ կը բխի սէրէն եւ կը տարածուի ամէն կողմ՝ ուր՝ սէր կայ։
Արդարեւ անկեղծ սիրով լեցուն սիրտեր միշտ խոնարհ են, քանի որ կը զգան ուրիշներու զգացումները, եւ ուրիշը կը նկատեն որպէս իրենց «Ես»ին ուրիշ մէկ երեսը։ 

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդկային կեանքի մէջ շատ պակասներ կան անշուշտ, որոնց շատ ալ չեն անդրադառնար մարդիկ, տարուելով ամէնօրեայ զբաղումներու տարափէն։ Բայց միշտ կը զգացուի այդ պակասները լրացնելու պահանջքը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Սիրոյ տօնն է՝ սիրոյ բարեխօս Սուրբ Սարգիսի տօնը։ Արդարեւ, Սուրբ Սարգիսի տօնը կը յիշուի աղօթքներով, նաեւ յատուկ աւանդութիւններով՝ որոնք հայ ժողովուրդին բնորոշ արարողութիւններն են։