ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Մեր թուականէն 64 տարիներ առաջ՝ 1957-ին, Նանսիի շրջակայքը բնակող Անտրէ Լուաման անունով անձ մը ազգային վիճակահանութեան տոմս մը կը գնէ: Յաջորդող օրերուն ձայնասփիւռէն կը հետեւի շահող տոմսերու ցանկին եւ զարմանքով կը լսէ իր տոմսի թիւերը, որոնք գրած էր նաեւ տետրակի մը մէջ. հրճուանքը անսահման կ՚ըլլայ. իր տոմսը շահած էր չորս միլիոն ֆրանք:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Արդէն իսկ հինգերորդ ամիսն է կը տեսնեմ տասնմէկ ամեայ պատանի մը, ամէ՛ն օր Յիսուս Քրիստոսի սրբանկար մը եւ կամ փոքր թաշկինակի ծրար մը ձեռքին ցուցալոյսին տակ կեցած կը սպասէ կարմիր լոյսին՝ որպէսզի ինքնաշարժներուն մօտենալով գումար խնդրէ: Պատահեցաւ այդ վայրէն անցնիմ ուշ գիշերով. հակառակ ցուրտին դարձեալ այդտեղ էր:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Տարօրինակ բան է հայ ըլլալը. մանաւա՛նդ սփիւռքի՛ հայ ըլլալը, որովհետեւ ինչքա՛ն կ՚ուզենք նոյնանալ, այնքան ալ կ՚ուզենք տարբերիլ տեղացիէն՝ սակայն օտար չենք ուզեր կոչուիլ: Այդ իսկ պատճառով սփիւռքահայերու մօտ գոյութիւն ունի երկու տարբեր «մենք»եր. առաջինը մենք՝ որպէս հայութիւն՝ ամբողջութեան մէջ, եւ մենք՝ որպէս սփիւռքահայութիւն՝ տարբեր հաւաքական «մենք»էն:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Այսօր, երբ ամէն տեղ կը բարձրաձայնուի հայերէն լեզուի կարեւորութեան ու ահազանգող նահանջին մասին, երբ հասակ առնող հայ երիտասարդներ անփոյթ քայլերով կը հեռանան մայրենիէն եւ անհաղորդ կը դառնան հայ կեանքին, մշակոյթին ու բարքերուն, երբ սփիւռքի մէջ եկեղեցական, կազմակերպչական ու ընկերային կեանքը կը հայաթափուի եւ ուծացման ուղին կը բռնեն, պատմութիւնը կու գայ գիտակցութեան հրաւիրելու իւրաքանչիւրս իրաւազրկուած մայրենիին հանդէպ:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Մեր պատմութեան մէջ կան անուններ եւ տեղանուններ, որոնք ցաւ ի սիրտ կորսուելով իրենց անունը ձգած են պատմութեան էջերուն մէջ. կեանքը անոնցմէ շատերուն զլացած է նոյնիսկ այդ մէկը եւս: Այդ կորսուող անուններուն մէջ յատկանշական է մի քանի դպրոցներու եւ ուսումնարաններու անունները, որոնք հայ ազգին տուած են բազմաթի՜ւ մտաւորականներ, գրողներ եւ փիլիսոփաներ:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Եթէ կ՚ուզէք հայ ժողովուրդի դժբախտ իրականութիւնն ու մտքի փտածութիւնը չտեսնել, հեռո՛ւ մնացէք համացանցէն, ուր մսավաճառն ու կօշկակարը, վարորդն ու այգեգործը, դարբինն ու բանուորը դարձած են քաղաքագէտ, դիւանագէտ ու խորհրդական:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Մեր թուականէն աւելի քան 4 հազար տարիներ առաջ մարդ արարածը կարիքը զգացած է օրէնքներու եւ կանոններու, աւելի բարեփոխելու համար իր կեանքն ու ապրելաձեւը:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Տարիներ առաջ Վենեզուելայի ժողովուրդը բողոքի ցոյց բարձրացուց իր բռնապետ Նիքոլա Մատուրոյի եւ իր կնոջ՝ Սիլիայի դէմ, աշխարհահռչակ խոհարար Նուսրէթի (Salt Bae) ճաշարաններէն մէկուն մէջ թանկարժէք միսեր ճաշակելու եւ թանկ սիկառը բերնին զուարճալի պահեր ունենալուն պատճառով:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Բազմահազար հատորներ ալ գրուին, տասնեակ հազար ուսումնասիրութիւններ ալ կատարուին սիրոյ ինչութեան մասին, սէրը մի՛շտ պիտի մնայ առեղծուածային: Առեղծուած՝ որ ի հարկին հրէշը հրեշտակ ու ամենակարողը՝ անկարող կը դարձնէ:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Ուր ալ երթանք, կամայ թէ ակամայ պատմութիւնը կը շարունակէ ինքզինք կրկնել: Աշխարհի պատմութեան ընթացքին, սերունդներու փոփոխութեան հետ միասին առաջ կու գայ նոր մոլութիւն մը, որ հիները կը պայքարին ու կը փորձեն խափանել ու երկար տարիներ այդ երկուութեան պայքարն է, որ կը մղուի, մինչեւ որ հիները յաղթուին եւ նորերը իրենց յաղթանակը յայտարարեն:
