Հոգե-մտաւոր

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Հայերէն լեզուին համաձայն, խենթն ու խելացին հականիշ բառեր են, սակայն ծայրայեղ խելացութիւնը որոշ տեղ խենթութիւն, իսկ ծայրայեղ խենթութիւնը՝ որոշ տեղ իմաստութիւն կը ծնին:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Կա՞յ մէկը, որ իր կեանքի ընթացքին բարեփոխութեան չենթարկուի։ Կա՞յ մէկը, որ նպատակ չունենայ բարեփոխութիւնը։ Արդարեւ, բարեփոխութիւնը մարդուն բնական մէկ երեւոյթն է, քանի որ բարեփոխութիւնը բնութեան ընթացքն է, եւ մարդն ալ ի վերջոյ բնութեան մաս կը կազմէ։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Պատկերացուցէք կտաւ մը՝ ամբողջութեամբ կապոյտ գոյնով ներկուած եւ անոր կեդրոնը սպիտակ անիմաստ երկար գիծ մը. իսկ այժմ պատկերացուցէք նման աշխատութեան մը վաճառքը՝ 43.8 միլիոն ամերիկեան տոլարի դիմաց:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Չմոռնա՛նք. ձմեռը բնութիւնը կը քնանայ, բայց չի՛ մեռնիր։
Ձմեռը կը չորնան ծառեր, դաշտերու խոտեր… ծառին, խոտին ի՞նչը կը մնայ որ պատուոյ արժանի ըլլան եթէ իրենց կանաչութիւնը կորսնցնեն։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Որքանո՞վ կարելի է վստահիլ Մովսէս Խորենացիի, Ագաթանգեղոսի, Փաւստոս Բիւզանդի, Փարպեցիի, Սեբէոսի եւ այլ պատմիչներու արձանագրած պատմութեանց, որոնց մէջ անառարկելիօրէն գոյութիւն ունի անճշդութիւն եւ ստախօսութիւն:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Մարդ երբեմն գործածելու է «հաւատքի աչք»ի հեռադիտակը՝ հոգեւոր աչքը, տեսնելու երկնային գեղեցկութիւնը եւ բաղդատելու զայն երկրային հրապոյրներու հետ։
Այս առումով Առաքեալը կը թելադրէ. «Վերի բաները փնտռել» եւ «Վերի բաները մտածել», որպէսզի մեր երկրային կապերէն լման անջատուած ըլլանք եւ երկրի «գեղեցիկ բաները» աննշան դառնան։ 

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Բնազդաբար ձեռքերը վեր բարձրացուց շոյելու համար  մազերը, սակայն այս անգամ չզգաց նախկին երջանկութիւնը. ձեռքերը մնացին օդին մէջ եւ ցաւ մը սկսաւ կրծել իր դեռատի սիրտը, որ տակաւին նոր կը ծանօթանար ցաւի ինչութեան:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Մարդ պէտք է պատասխանատու ըլլայ իր արարքներուն լաւ եւ վատ հետեւանքներուն նկատմամբ։ Այս պատճառով, ան պիտի ունենայ ո՛չ միայն որոշ չափահասութիւն, այսինքն՝ առողջ եւ հասուն մտածողութիւն, այլ նաեւ՝ կամքի ազատութիւն, կամ մերձիմաստ՝ «յօժարակամ հաւանութիւն». «consensus»։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Երբեւէ չէի մտածած, թէ կրնայ ըլլալ ժամանակ, որ բռնատիրութիւնն ու բռնակալութիւնը դրական ու աղէկ նկատենք։ Երբեք ալ բռնատիրութեան կողմնակից չենք եղած եւ չե՛նք, սակայն ցաւ ի սիրտ, իրողութիւն մըն է, որ հոն ուր բռնատիրութիւնը կ՚իշխէ, բարոյականութիւնն ու մարդկային արժէքները աւելի երկար կ՚ապրին քան հոն, ուր ժողովրդավարութիւն անուան տակ կը տիրապետէ սանձարձակ ազատութիւնը:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Ինքնաճանաչութիւնը՝ առաջին քայլն է մարդուն իր շրջաապատը ճանչնալու եւ յետոյ ճանչնալու ամբողջ տիեզերքը եւ անոր Ստեղծիչը՝ գերագոյն Կամքը։ Արդարեւ, այս ճշմարտութեան կը վկայէ Պիւթագոր երբ կ՚ըսէ. «Ճանչցի՛ր ինքզինքդ, եւ պիտի ճանչնաս աստուածներու տիեզերքը»։