ՍԻՐՈՅ ՉԱՐՏԱՍԱՆՈՒԱԾ ԽԱՐԽԼԻՉ ԵՒ ՎԱԽՑՆՈՂ ԿՈՂՄԵՐԸ

Սէրը մարդու ապրումի ամենէն լուսաւոր, բայց, միեւնոյն ժամանակ, բարդ ու բազմաշերտ երեւոյթներէն մէկն է։ Մարդիկ կը խօսին ընդհանրապէս սիրոյ բերկրանքին ու հմայքին մասին, սակայն, սէր անունով այս մեծ ուժը նաեւ ունի լուռ, անտեսուած, երբեմն ալ թաքնուած մութ կողմեր, որոնք կը պահանջեն հոգեկան հասունութիւն եւ խոր ինքնաճանաչում։ Մէկը սիրել միայն ժպիտ չէ․ ան նաեւ խոցելի դառնալ, վտանգներու բացուիլ, սեփական սուր անկիւններուն առջեւ կանգ առնել եւ երբեմն՝ որոշ չափով յոգնիլ, մաշիլ, բայց կրկին շարունակել սիրելն է։

Սէրը ընդհանրապէս ներկայացուած է իբրեւ ջերմութիւն, նուիրում, ուրախութիւն եւ հոգեկան թեթեւութիւն բերող զգացում։ Սակայն սէրը իր բովանդակութեամբ ո՛չ միայն լոյս է, այլեւ ունի ստուերներ, որոնց մասին մարդիկ յաճախ կը լռեն։ Մէկը սիրել կը նշանակէ բացուիլ, խոցելի դառնալ, վստահիլ ու երբեմն անսպասելիօրէն վախնալ ինքզինքդ կորսնցնելու կամ վիրաւորուելու հաւանականութենէն։ Այդ լուռ, յաճախ անանուն վախերն ու յոգնածութիւնը սիրոյ անբաժան մասը կը կազմեն՝ անկախ այն իրողութենէն, թէ որքան ամուր է այդ սէրը։

Մարդ երբ կը սկսի սիրել, պարտադիր կերպով կը բանայ իր ներաշխարհը։ Արտասովոր չէ, որ ամենաամուր եւ անկախ մարդոց ներսը նոյնպէս կը ստեղծուի անյագ մտահոգութիւն մը՝ «իսկ եթէ ինծի վնասէ՞», «արդեօք արժանի՞ եմ այս զգացումին»։ Սէրը մեզ կը դարձնէ թափանցիկ եւ այդ թափանցիկութիւնը ունի իր սարսափեցնող կողմը։ Մարդիկ կը վախնան այն պահէն, երբ իրենց անկեղծութիւնը կը դառնայ իրենց թուլութիւնը։

Սէրը միայն մեր ստամոքսի մէջ թիթեռնիկներ չի նշանակեր։ Երբեմն ամենէն մեծ նուիրումը կը պահանջէ ամենէն խորունկ ուժը։ Մէկու մը համար ներկայ ըլլալ, անոր ցաւերն ու վախերը ընդունիլ, երբեմն մենք մեզի հետ առերեսուիլ կը պահանջէ։ Մարդ կը յոգնի ո՛չ թէ սիրելէ, այլ սիրելու մէջ ունեցած պատասխանատուութենէն։ Հոգեկան ծանրութիւն կրնայ պատճառել տեսնել սիրած անձը իր պայքարներուն մէջ եւ փորձել զայն խնայել։

Սիրելու մէջ կայ չարտասանուած վախ մը՝ ինքզինքդ կորսնցնելու վտանգը։ Երբ մէկը շատ կը սիրենք, երբեմն կը սկսինք խառնուիլ անոր աշխարհին այնքան խոր, որ սեփական գիծերուդ սահմանները կը մթագնին։ Մարդ կը վախնայ, որ սէրը զինք փոխէ, նօսրացնէ կամ շեղէ իր բուն ճամբէն։ Այս ներքին պայքարը յաճախ անտեսուած, բայց իրական խարխլում մըն է։

Որքան ալ վստահութիւն ըլլայ, սէրը ամբողջովին զերծ չէ անվստահութենէն։ Յուսահատութեան պահեր, լուռ հիասթափութիւններ, չարտասանուած սպասումներ. այս բոլորը կը կուտակուին եւ երբեմն կը վերածուին ներքին խռովութեան։ Մէկը սիրել կը նշանակէ ընդունիլ, որ ապագան անվերահսկելի է եւ այդ անորոշութիւնը շատերուն համար կը դառնայ սարսափեցնող զգացում մը։

Սէրը կը սկսի այն ժամանակ, երբ մարդ ներքին պատնէշները քիչ մը կը ցածցնէ։ Յաճախ կը կարծենք, թէ անմիջապէս պիտի ընտելանանք այս բացուածքին, բայց իրականութեան մէջ ապաքինիլն ալ, վստահիլն ալ ժամանակ կը պահանջեն։ Մերձաւորութիւնը այնպիսի տարածք մըն է, ուր անձը ինքզինք կը յայտնաբերէ ամբողջութեամբ՝ լաւն ու վատը միասին։

Եւ ահա՛, այդ յայտնաբերման պահուն կը ծագի վախը․ «Եթէ զիս տեսնեն այսչափ իրական, այսչափ անկեղծ», «եթէ չկարենամ անոր աչքերուն մէջ լաւ մնալ», «եթէ բացուիմ, բայց ան ի վերջոյ չըմբռնէ կամ չընդունի զիս ինչպէս որ եմ»։ Այս հարցումները լուռ են, բայց նաեւ սարսափելի ճշմարտութիւն։ Ջուրի միայն մակերեսը կը փայլի, բայց ներքեւը խորք մը կայ, որուն մէջ կ՚ապրին մեր ինքնավստահութեան ճեղքերը։ Մէկը սիրել կը նշանակէ՝ թողուլ, որ ուրիշը մտնէ այդ խորքը։

Մարդ ամենայն անկեղծութեամբ կը սիրէ, սակայն միշտ գիտէ, որ յանկարծ կրնայ խախտուիլ իր խաղաղութիւնը։ Որեւէ սէր լիովին ապահով չէ։ Այդ գիտակցութիւնը միշտ կը գոյատեւէ։ Որքան աւելի կը սիրես, այնքան աւելի կը մեծնայ այդ վախը, որովհետեւ կորսնցնելու աւելի մեծ բան կ՚ունենաս։

Անկանխատեսելին մեզ կը յիշեցնէ, թէ ոչինչ յաւերժ է իր ձեւով։ Եւ այս գիտակցութիւնը կը սնուի նաեւ մեր մէջ գոյութիւն ունեցած կորուստներու յիշողութենէն, անցեալի հիասթափութիւններէն, որոնք երբեմն նոյնիսկ լռելեայն կը յաջողին մեր ներկայ սէրը ստուերել։

Սիրելը ինքնին գեղեցկութիւն մըն է, բայց նաեւ ուժ, համբերութիւն եւ քաջութիւն կը պահանջէ։ Սիրոյ խարխլիչ ու վախցնող կողմերը զայն կը դարձնեն աւելի իրական, քան շաքարապատ պատմութիւններ։ Իրական սէրը կը ծաղկի այն ժամանակ, երբ մարդ կը պատրաստուի ընդունելու ո՛չ միայն բերկրանքները, այլեւ այն լուռ պայքարները, որոնք կը մեկնին մենք մեզ խոցելի դարձնելու պատրաստակամութենէն։

Ահա՛, թէ ինչո՞ւ սիրելը կը մեծցնէ մարդը։ Որովհետեւ անոր մէջ իսկական ուժը կը ծնի՝ սարսափին, յոգնածութեան ու անորոշութեան կողքին հանդէս գալով անկեղծ եւ նուիրումով։

ՊԻԱՆՔԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ