ՎԱՐԴԸ

Իր գիշերը ունի իւրաքանչիւր քաղաք։ Լուռ, ծանր, եռուն, լուսաւոր, անքուն, միստիք գիշերներ կան իրենց քաղաքներուն պէս։ 

Ապահով ու ճոխ էին մեր Հալէպին,- հին Հալէպին,- գիշերները, որոնք գրկաբաց չգոցուող դռներ էին չար բաներ չակնկալող, վաղուան հոգը երբեք չշալկող, անսահման թոյլտուութեան եւ խաղաղութեան մէջ ամէն բարք ու աւանդոյթ մինչեւ վերջ ապրող ու բանեցնող հայերուս համար։ 

Ճոխ այդ գիշերներէն մէկուն, ճոխ սրահի մէջ զնգացող ճոխ հարսանիքի մը քով քովի շարուած ճոխ սեղաններէն մէկուն շուրջ նստած էի հօրս, մօրս եւ ինծի անծանօթ այլ բարեկամներու հետ։ 

Հին է այս պատմութիւնը։ Դպրոցի դասերուն, նիշերուն, հոնտեղի աշակերտական եւ ոչ աշակերտական խօսակցութիւններուն, հոսկէ-հոնկէ փրցուած կեանքի գաղտնիքներուն խառնաշփոթին մէջ կազմուող, շա՜տ բանէ անտեղեակ դեռատի պարմանուհի մըն էի եւ բոլոր տարեկիցներուս պէս՝ «աւանդական» այդ մթնոլորտը ինծի համար պարզապէս տհաճ էր։ Ծնողներէս խնդրած էի մեծ եղբօրս օրինակով՝ իրենց չուղեկցիլ եւ տունը մնալ, բայց հաւանաբար ծանօթ էք բոլորիս յուշերը հիւսող մեր չգրուած օրէնքներուն…

Մերթ արագ, մերթ դանդաղ ընթացող ճոխ հարսանիքին երգ ու պարն ալ ճոխ էր։ Ամէն ինչ իրենց կռնակին ետեւ նետած՝ մարդիկ զարմանալիօրէն ուրախ կը պարէին։ Ուշ թօթափեցի այդ զարմանքը, որ կարենամ հասկնալ ամէն ինչէն փախուստ տալու կամովին ինքնախաբէութիւնը։

-Պարե՞նք, աղջիկս, հարցուց հայրս։ 

Հօրս նայելու փոխարէն սեղանին շուրջ գտնուող բոլոր մարդոց երեսին նայեցայ մէկ-մէկ։ Այդքան ամչցած էի, որ կարծես կը ստուգէի, հօրս առաջարկը լսա՞ծ էին, թէ՞ ոչ։ Բոլորը կը ժպտային, բայց բարի այդ ժպիտը այդ պահուն ինծի համար լոկ ծիծաղ մըն էր։ 

-Չըլլա՛ր, պապա։ 

-Ինչո՞ւ չըլլար։ 

-Աս պարերը չեմ գիտեր ես։ 

-Կարեւոր չէ՛, ես քեզի կը սորվեցնեմ։

-Դուն շատ մեծ, շատ երկար ես, պապա՛, ես՝ շատ պզտիկ։ Մամային հետ պարէ։ 

-Ես աղջիկիս հետ կ՚ուզեմ պարել, բացատրեց հայրս, բայց որո՞ւն։ 

Հօրս խօսքը, անոր յաջորդող լռութիւնը, եւ ինչ խօսք՝ յուսախաբութիւնը դեռ պատրաստ չէի հասկնալու ես, բայց ի՛մ ալ սիրտս նեղող բան մը կար. հայրս առաջին անգամ ըլլալով այսպիսի բան մը խնդրած էր ինձմէ եւ զինք, անիմաստ պատճառներով, մերժած էի ես։

Մեր տան բոլոր մշուշները փարատող մայրս հօրս ձեռքէն քաշելով զինք պարի հանեց։ Ըստ իս՝ խնդիրը լուծուած ու հօրս հետ պարելու ծա՜նր բեռէն ազատած էի ես։ Անտեղի գոհունակութեամբ մը ծնողներուս պարը դիտեցի եւ տարին միայն քանի մը ամիս ընտանիքին հետ անցընող, հազուադէպ հարսանիքի մը ներկայ գտնուող ու կարօտալի իր տիկնոջ հետ պարող հօրս՝ աղջկան հետ չպարելու տխրութիւնը չտեսայ ես։ 

Ուշ կը բացուին սրտին աչքերը եւ ժամանակին մեր չտեսածները արցունքով կը յիշենք մենք։ 

Այս բոլորին ականատես՝ մեր սեղանակիցներէն տարիքոտ կին մը ինծի մօտեցաւ. 

-Երանի՜ հօրդ հետ պարէիր։ 

-Աս պարերը չե՛մ սիրեր ես։ Հազիւ ազատած՝ ջղայնացած էի անծանօթ այս տիկնոջ «խրատէն»։

Աղմուկ էր։ Կինը ականջիս մօտեցաւ. 

-Մէկ անգամ ալ չսիրած մէկ բանդ ընէիր, ի՞նչ կ՚ըլլար։ 

Հարց տալ չէր անոր նպատակը՝ հասկցայ։ 

-Պզտիկ, կարճ, երկար ես, կարեւոր չէ՛, ժամանակին իր ձեռքերուն մէջ օրօրած մանուկն էիր դուն, այսօր՝ իր մեծցած աղջիկը, բոլոր մարդոց դիմաց իր կուրծքին դնելիք վարդն ես… օր մը կը հասկնաս, ուշ չըլլար՝ յուսամ։ 

Այո՛, շատ ժամանակ պէտք չունեցայ հասկնալու, որ այդ գիշեր, մեր հետ պատահաբար նստող անծանօթ մը չէր, այլ՝ Աստուծոյ ղրկած հրաշալի գաւազան մըն էր այդ կինը։ 

-Գնա՜ հայրդ ուրախացուր, ըսաւ ան ու իր տեղը գնաց։ 

Չտեսածովս, չզգացածովս մանրացած՝ պարող մարդոց մէջ մխրճուած ծնողքս գտայ։ Ըսելիքս, ընելիքս բան մը կրնա՞ր փոխել, թէ՞ ամբողջովին չորցուցած էի հօրս կուրքծին դնելիք վարդը ես։ 

Մօտեցայ. ժխոռ, աղաղակ նշանակութիւն չունէր. գիտեմ, ձայնս պիտի հասնէր. 

-Պարե՞նք, պապա, ձեռքը բռնելով հարցուցի ես։ 

Իջնելիք արցունքի մը փոխարէն երբեմն շուրթերուն վրայ ժպիտ մը կ՚ուրուագծուի՝ գերմարդկային. այո՛, հօրս այդ ժպիտը չե՛մ կրնար մոռնալ ես։ Մէջքէս զիս գրկեց, ձախ ձեռքս ուսին դրաւ, օդին մէջ մնացած միւս ձեռքս իր խոշոր ափին մէջ առաւ ու սրտին վրայ դրաւ ան։

«Ինձմէ մեծ», «ինձմէ երկար» հօրս նայեցայ եւ անոր յուզմունքին դիմաց որքան պզտիկ ըլլալս եւ իրեն հասնելու համար քալելիք ճանապարհս տեսայ ես… երբեմնի իր մանուկը եւ այդօրուան իր աղջնակը չէր գրկած ան. չէ՜… հին ու փայփայուած երազանք մը իրականացած էր հօրս սրտին մէջ։ 

Ձեռքս սիրայորդ այդ սրտին վրայ՝ այդ պարը երբեք, երբեք չմոռցայ ես։ 

Հայեացքովս այդ կինը փնտռեցի. հեռու չէր։ Խորախորհուրդ «միսսիա» մը կատարողի անմոռանալի ժպիտ մը ե՛ւս գտայ ու այդ օրուընէ անծանօթներու միջոցաւ ինծի հասած կանչերը սկսայ լսել ես։ 

Ո՞ւշ էր, «անոր» ըսածին պէս։ 

Հաւանաբար։ 

Հարսն ու փեսան իրենց կեանքը միասին շարունակելու «կաթօ»ն պիտի կտրէին. 

Երգը դադրեցաւ, մեր պարը ընդհատուեցաւ, հայրս մահացաւ, ճոխ այդ քաղաքն ալ ամբողջովին անհետացաւ։ 

Աչազուրկ չեմ այսօր եւ այս բոլորէն մնացած երկու ժպիտ՝ երկու դաս, ճո՜խ յուշեր, չորցած վարդեր եւ տղուս շատ յաճախ ուղղած հարցում մը ունիմ ես.

-Օր մը միասին պարե՞նք։ 

-Ինձմէ երկար ես, մամա… 

Տղուս չէ, կեանքի՛ն պատասխանը ըլլալու է ասիկա։

ՍԵՒԱՆ ՍԵՄԷՐՃԵԱՆ

Գահիրէ