ԿԵԱՆՔԸ ՄԱՀՈՒԱՆ ԴԷՄ

«Ո՞ւր է, ո՛վ մահ, քու խայթոցդ, ո՞ւր է, ո՛վ գերեզման, քու յաղթութիւնդ». (Ա ԿՈՐՆԹ. ԺԵ 55)։

Մահը աւարտն է երկրաւոր կեանքին։ Մահուան դիմաց՝ մարդկային գոյութեան առեղծուածը կը հասնի իր գագաթնակէտին։ Մարմնական մահը որոշ իմաստով բնական երեւոյթ է, սակայն հաւատքի աչքով՝ ան իրականին մէջ «մեղքին թոշակն է». (ՀՌՈՄ. Զ 23), (ԾՆՆԴ. Բ 17)։ Իսկ Քրիստոսի շնորհքին մէջ մեռնողներուն համար, մահը մասնակցութիւն մըն է Տիրոջ մահուան, այսպէս մասնակցելու համար նաեւ Անոր Յարութեան. (ՀՌՈՄ. Զ 3-9), (ՓԻԼ. Գ 10-11)։

Կեանքի եւ մահուան երեւոյթներու միջեւ մարդ ընդհանրապէս կողմնորոշում մը ընելու կը պատրաստուի եւ մարդ առհասարակ կեանքի ի նպաստ կը գործածէ իր նախընտրութիւնը։

Բայց մահն ալ յաւիտենական կեանքի սկիզբ մըն է եւ մարդ չի խորհիր այդ մասին։ Եւ մարդիկ, որովհետեւ օտար են այս ճշմարտութեան, մահացածներու համար յարմար կը նկատեն «ողբացեալ» մակդիրը, փոխանակ «հանգուցեալ» կամ «ննջեցեալ» մակդիրները՝ որոնք աւելի պատշաճ են Քրիստոսի վարդապետութեան՝ որ արտայայտութիւնն է ճշմարտութեա՛ն։

Արդարեւ, մարդոց կեանքերը սահմանաւորուած են ժամանակի չափով, որ բոլորովին երկրային ըմբռնում մըն է, ո՛չ թէ՝ երկնային։ Եւ «կեանք» կոչուած ժամանակաւոր ընթացքին մէջ ապրողներ՝ մարդիկ մարմնական եւ մտային փոփոխութիւններ կը կրեն՝ կը ծերանան, կը տկարանան, կը փոխուին եւ ինչպէս երկրի բոլոր միւս ապրող՝ կենդաի էակներու մօտ՝ «մահ»ը կը ներկայանայ անխուսափելիօրէն՝ իբրեւ բնական վերջաւորութիւնը «կեանք»ին։ Եւ բոլոր ապրողներ ենթակա՛յ են այս վերջաւորութեան։ Մարդ սոսկում կը զգայ այս գաղափարէն։

Մահուան գաղափարը եւ մահուան այս բնոյթը անձկութիւն եւ շտապ կը ստեղծէ մարդոց կեանքերուն մէջ։ Իրականին՝ ճշմարտութիւնը անհանգիստ կ՚ընէ մարդը, քանի որ իւրաքանչիւր մարդ կը ստեղծէ իր ճշմարտութիւնը՝ իր շահուն համապատասխանող կարծեցեալ ճշմարտութիւնը՝ որ չի համապատասխաներ իսկական ճշմարտութեան։

Մարդոց եւ բոլոր կենդանի էակներու «մահկանացու» ըլլալու յիշատակը կը ծառայէ նաեւ յիշեցնելու անոնց, թէ միայն սահմանափակ ժամանակ մը ունին իրագործելու եւ վայելելու իրենց կեանքը։

Յիսուս, Աստուծոյ Որդին՝ մարմնացած եւ մարդացած Աստուածն ալ, Ինքն ալ կրեց մարդկային-երկրային վիճակը՝ անխուսափելի երեւոյթը բնորոշող մահը։ Բայց, հակառակ Իր մահուան դիմաց զգացած սոսկումին. (ՄԱՐԿ. ԺԴ 33-34), (ԵԲՐ. Ե 7-8), զայն յանձն առաւ, Իր Հօր կամքին ամբողջական եւ ազատ հնազանդութեամբ։

Յիսուսի հնազանդութիւնը մահուան անէծքը փոխակերպեց օրհնութեան. (ՀՌՈՄ. Ե 19-21)։ Շնորհիւ Քրիստոսի, քրիստոնեայ մահը դրական իմաստ ունի։ «Ինծի համար կեանքը Քրիստո՛ս է եւ մեռնիլը՝ շահ». (ՓԻԼ. Ա 21)։ «Ճշմարիտ է այս խօսքը. եթէ մեռանք Անոր հետ, Անոր հետ ալ պիտի ապրինք». (Բ ՏԻՄ. Բ 11)։ Ա՛յս է ահաւասիկ քրիստոնեայ մահուան էական նորութիւնը. Մկրտութեամբ, քրիստոնեան արդէն խորհրդենականօրէն «մեռած է Քրիստոսի հետ», ապրելու համար «նոր կեանք»ով։

Ուստի, եթէ Քրիստոսի շնորհքին մէջ մեռնինք, ֆիզիքական-մարմնական այս մահը՝ «Քրիստոսի հետ այս մեռնիլը» իր լրումին կը հասցնէ եւ այսպէս կը լրացնէ մեր միաւորումը Անոր Մարմինին հետ, Իր փրկչական արարքով։ Սուրբ Իգնատիոս Անտիոքացի. (մօտաւորապէս՝ 35-108 թթ.) կ՚ըսէ. «Ինծի համար աւելի լաւ է, որ մեռնիմ ի Քրիստոս Յիսուս, քան թէ թագաւորեմ մինչեւ երկրի ծագերը։ Իմ փնտռածս Ան է, որ մեռաւ մեզի համար։ Իմ ուզածս Ան է, որ յարեաւ մեզի համար։ Մօտալուտ է իմ ծննդաբերքս…։ Թողուցէ՛ք որ երթամ վճիտ լոյսը ընդունիմ, որուն երբ հասնիմ, մա՛րդ պիտի դառնամ»։

Մահով՝ Աստուած մարդը դէպի Իրեն կը կանչէ։ Ասոր համար քրիստոնեան կարող է մահուան հանդէպ զգալ Պօղոս առաքեալի բաղձանքը. «Ես կը ցանկամ մեկնիլ եւ ըլլալ Քրիստոսի հետ». (ՓԻԼ. Ա 23)։

Մարդը կրնայ նաեւ իր մահը Հօր հանդէպ հնազանդութեան եւ սիրոյ ներգործութեան մը վերածել, ըստ Քրիստոսի օրինակին. (ՂՈՒԿ. ԻԳ 46)։ Սուրբ Թերեզա Աւիլացի (1515-1582 թթ.) կ՚ըսէ. «Կ՚ուզեմ Աստուած տեսնել, իսկ զԻնք տեսնելու համար պէ՛տք է մեռնիլ»։ Իսկ Սուրբ Թերեզա Յիսուս Մանկան (1873-1897 թթ.). «Ես չե՛մ մեռնիր, ես կեա՛նք կը մտնեմ», կ՚ըսէ։

Մահուան քրիստոնեայ տեսանկարը. (Ա ԹԵՍ. Դ 13-14) առաձնաշնորհեալ կերպով պատկերացուած է Եկեղեցւոյ ծիսակատարումին մէջ։ Մահը վե՛րջն է մարդուն երկրաւոր ուխտագնացութեան, վե՛րջն է շնորհքի եւ ողորմածութեան ժամանակին՝ զոր Աստուած կը շնորհէ մարդուն՝ որպէսզի ան արդիւնաւորէ իր երկրաւոր կեանքը…

Յիշատակն արդարոց օրհնութեամբ եղիցի…

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Ապրիլ 19, 2025, Իսթանպուլ